ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Οι Σταυροφορίες και οι συνέπειές τους για το  Βυζάντιο

·        Σταυροφορίες : Εκστρατείες που οργανώθηκαν από τους Πάπες της Ρώμης και τους ηγεμόνες της Δυτικής Ευρώπης, με στόχο την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων, που βρίσκονταν στην κατοχή των Αράβων και των  Σελτζούκων Τούρκων.( 11ος- 13ος αι.)

Αίτια των Σταυροφοριών

Α.  ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ

•         Η απελευθέρωση των Αγίων Τόπων

•         Οι φήμες για αγριότητες που διέπρατταν οι Σελτζούκοι Τούρκοι σε βάρος των χριστιανών προσκυνητών στους Αγίους Τόπους

Β. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

•         Η φτώχεια  που επικρατούσε στη Δυτική Ευρώπη και η επιθυμία των Σταυροφόρων να επωφεληθούν από τον πλούτο της Ανατολής.

Γ. ΠΟΛΙΤΙΚΑ

•      Η επιθυμία του Πάπα της Ρώμης να αποκτήσει την πρώτη θέση στο χριστιανικό κόσμο  και να υποτάξει  την Ανατολική Εκκλησία στη Δυτική.

•         Η πρόσκληση του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλεξίου Α΄ Κομνηνού προς τους ηγεμόνες της Δύσης να κάνουν ‘’ ιερό πόλεμο’’ κατά των Σελτζούκων Τούρκων.

• Οι φιλοδοξίες των ηγεμόνων και των φεουδαρχών της Δύσης να αυξήσουν τον πλούτο και την πολιτική τους δύναμη.

• Το όλο και αυξανόμενο χάσμα μεταξύ Ανατολικών και Δυτικών, που πήρε τη μορφή πολεμικής αντιπαράθεσης στη διάρκεια της Δ΄ Σταυροφορίας.

 

Η πορεία των Σταυροφόρων στις κυριότερες 4 πρώτες Σταυροφορίες

Αποτελέσματα της Α΄Σταυροφορίας

•         Απελευθέρωση της Ιερουσαλήμ και των Αγίων Τόπων από τους Σταυροφόρους.

•          Ίδρυση κρατιδίων από τους ηγεμόνες της Α΄ Σταυροφορίας στη Συρία και την Παλαιστίνη.

•         Απελευθέρωση του μεγαλύτερου μέρους της δυτικής Μικράς Ασίας από τους Σελτζούκους Τούρκους και απόδοση των περιοχών αυτών στο Βυζάντιο, χάρη στη διπλωματική ικανότητα του Αλέξιου Α΄ Κομνηνού και στις συμφωνίες με τους αρχηγούς των Σταυροφόρων.

Δ΄  Σταυροφορία

•         Στην τέταρτη σταυροφορία (1202-1206), οι σταυροφόροι συγκεντρώθηκαν στη Βενετία. Το σχέδιό τους προέβλεπε να περάσουν με καράβια στην Αίγυπτο και από εκεί να κατευθυνθούν προς τα Ιεροσόλυμα. Για τη μεταφορά, τα καράβια  και τα πληρώματα θα τα διέθεταν οι Βενετοί, λαμβάνοντας ως πληρωμή τα μισά από τα εδάφη και τα λάφυρα που θα κατακτούσαν οι σταυροφόροι.

•        Πριν όμως προλάβει να αποπλεύσει ο στόλος των σταυροφόρων, εμφανίστηκε στους Βενετούς ο εκθρονισμένος αυτοκράτορας του Βυζαντίου Αλέξιος Άγγελος, ζητώντας τη βοήθειά τους για  να ξαναπάρει το θρόνο. 

•         Ως αντάλλαγμα πρόσφερε πολλά χρήματα και δώρα. Οι Βενετοί αποδέχθηκαν την πρόταση του και έτσι ο στόλος τους αντί να κατευθυνθεί στην Αίγυπτο έπλευσε προς την Κωνσταντινούπολη.

•         Ο Αλέξιος Άγγελος έγινε  αυτοκράτορας, επειδή όμως δεν τήρησε  όσα είχε υποσχεθεί ,οι σταυροφόροι κατέλαβαν  την Πόλη, τη λεηλάτησαν  και την κατέστρεψαν. (1204). 

Οι τραγικές συνέπειες της Δ΄ Σταυροφορίας.

•         ΚΑΤΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ.

•         ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ ΚΡΑΤΙΔΙΩΝ.

•         ΑΡΧΗ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ : ΤΗΣ ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑΣ στην Ανατολή.

•         ΜΕΓΑΛΩΣΕ ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΜΙΣΟΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΧΘΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΩΝ.

•         Ο Γάλλος ιστορικός Βελλεαρδουίνος, που ακολουθούσε τη Σταυροφορία γράφει:

 «Όταν αντικρίσαμε την Κωνσταντινούπολη, δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι υπάρχει άλλη τόσο πλούσια πόλη παρόμοια με αυτή. Τα ψηλά τείχη, οι πλούσιοι πύργοι, τα ανάκτορα και οι μεγάλες εκκλησίες, που ήταν τόσες πολλές ώστε κανείς δεν μπορεί να πιστέψει πως τις είδε όλες. Κανένας από μας δεν ήταν τόσο σκληρός, ώστε να μην αισθανθεί το δέρμα του να ανατριχιάζει. Γιατί ποτέ άλλος λαός, από την απαρχή του κόσμου, δεν ανέλαβε μια τόσο μεγάλη επιχείρηση όσο εκείνη της δικής μας επίθεσης».

•         «…τα λάφυρα ήταν τόσο πολλά που κανείς δεν ήξερε να πει πόσα, χρυσάφι και ασήμι και σκεύη και πολύτιμα πετράδια και μετάξια και γούνινα φορέματα από γκρίζο σκίουρο και από ερμίνα και όλα τα ακριβά πράγματα που βρέθηκαν ποτέ στη γη».  

•«...Eβλεπε κανείς όχι μόνον τις ιερές εικόνες του Χριστού να θραύονται με αξίνες και να ρίπτονται στο χώμα και τα στολίδια τους να αποσπώνται χωρίς φειδώ και προσοχή και να ρίχνονται στη φωτιά, αλλά και τα σεπτά και πανάγια σκεύη να αρπάζονται με θράσος από τους ναούς, να ρίχνονται στη φωτιά και να παρέχονται στα εχθρικά στρατεύματα ως απλός άργυρος και χρυσός».

•Νικήτας Χωνιάτης, ιστορικός της αλώσεως της πόλης

 Η λεηλασία της Κωνσταντινούπολης συνοδεύτηκε και από την αρπαγή πολλών έργων τέχνης, όπως του περίφημου συμπλέγματος των χάλκινων αλόγων που , από τον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης, βρέθηκε να κοσμεί το ναό του Αγ. Μάρκου στη Βενετία.

•Θρήνος για τη χαμένη Πόλη

•  «Ω πόλη, βασίλισσα των πόλεων, ποιος είναι εκείνος που μας παίρνει από σένα, όπως τα παιδιά από την αγαπημένη τους μητέρα; Τι θα γίνουμε; Πού θα πάμε; Ποια παρηγοριά θα βρούμε, γυμνοί καθώς είμαστε, όπως ήρθαμε στον κόσμο, και άστεγοι σαν τα πουλιά;».

 

 Η άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους το 1204 ήταν το αποφασιστικό πλήγμα για την κατάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας, παρά τις κατοπινές προσπάθειες για την ανάσύστασή της . Μεγιστοποίησε το μίσος μεταξύ Ανατολικών και Δυτικών, συνετέλεσε όμως και στην αφύπνιση του θρησκευτικού και εθνικού συναισθήματος ανάμεσα στους ορθόδοξους ελληνικούς πληθυσμούς που ζούσαν στις λατινοκρατούμενες περιοχές.

     Η  προχωρημένη παρακμή του Βυζαντίου, τα πριν και μετά τις Σταυροφορίες...