Σε αναζήτηση ελπίδας... με οδηγό τον Αντώνη Σαμαράκη...

‘’ Ζητείται ελπίς’’  ( από την ομώνυμη  συλλογή διηγημάτων του Α. Σαμαράκη )

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

• Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ.
• ΤΟ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΠΟΥ ΒΙΩΝΕΙ Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ.
• Η ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΙΔΕΟΛΟΓΙΩΝ μετά το β΄Παγκόσμιο πόλεμο.
• Η ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΗΘΙΚΩΝ ΑΞΙΩΝ.
• Η ΟΞΥΝΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ.
• ΜΙΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΗ ΠΡΑΞΗ ΜΕ ΣΥΜΒΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ.

Οι ήρωες του Σαμαράκη είναι:  

·        μοναχικοί καθημερινοί άνθρωποι

·        Εγκλωβισμένοι στο αστικό περιβάλλον με τις απρόσωπες και αλλοτριωμένες ανθρώπινες σχέσεις

·        Κοινωνικά ευαισθητοποιημένοι

·        Προβαίνουν σε συμβολικές πράξεις διαμαρτυρίας και αντίστασης ενάντια σε έναν κόσμο απάνθρωπο, που τους στερεί την ελπίδα και το όνειρο μιας ειρηνικής ζωής…

   Ο ήρωας του συγκεκριμένου διηγήματος έχει αγωνιστικό παρελθόν. Πολέμησε με την προσδοκία της οικοδόμησης ενός καλύτερου κόσμου. Ήταν πολιτικά στρατευμένος, αν και απεχθάνεται τις κομματικές ταυτότητες. Ζει τη μοναχική του αγωνία και τη διάψευση των ελπίδων του. Παράλληλα, αισθάνεται ντροπή που είναι τόσο ‘’ γυμνός’’ από ελπίδα και ιδανικά, τόσο μοναχός  και ασυντρόφευτος.

    Αποφασίζει να βγει από τον κλοιό της μοναξιάς του και να μοιραστεί την αγωνία του με τους συνανθρώπους του. Το είχε σκεφτεί και παλιότερα να επιχειρήσει μια έξοδο προς τους άλλους, εκδίδοντας ένα βιβλίο. Αλλά ποτέ δεν το είχε τολμήσει , γιατί φοβόταν την απόρριψη και την προκατάληψη από τους πρώην ιδεολογικούς συντρόφους του. Η εξομολόγησή του  αυτή τον ταυτίζει με το συγγραφέα, που γράφει καταθέτοντας την αγωνία του για τα αδιέξοδα της εποχής του. Όπως εξομολογείται ο ίδιος,

‘’ Το ’53 είχα διάφορες σκέψεις, αμφιβολίες, ερωτηματικά, προβληματισμούς, ιδέες που δεν μπορούσαν να γίνουν ποιήματα. Έτσι έγραψα μια πρώτη σειρά διηγημάτων που τα συγκέντρωσα στο πρώτο μου βιβλίο «Ζητείται ελπίς». 

Το τύπωσα μόνος μου με χίλια βάσανα, με τα δικά μου βέβαια έξοδα, με υπερωρίες και ξενύχτια. Τύπωσα 50 αντίτυπα και γυρνούσα από βιβλιοπωλείο σε βιβλιοπωλείο, όχι για να το αγοράσουν. Δωρεάν τους το έδινα, να το βάλουν στην αποθήκη τους. Πλήρης αδιαφορία. Ήμουν ένας άγνωστος, φτωχοντυμένος δημόσιος υπάλληλος της δεκάρας. ..’’

Τελικά, ο ανώνυμος ήρωας του διηγήματος  αποφασίζει να δημοσιεύσει μια αγγελία με θέμα ‘’ Ζητείται ελπίς…’’. Είναι μια συμβολική πράξη αντίστασης, στην προσπάθειά του να επικοινωνήσει με άλλους ανθρώπους, αφού- κατά το συγγραφέα- όλοι είμαστε συμμέτοχοι στο κοινό ανθρώπινο δράμα. Μια χειρονομία που θα βρει ανταπόκριση ή θα πέσει στο κενό;   Από τη μεριά του ήρωα είναι ένα καμπή στη ζωή του : μια πράξη αντίστασης ενάντια στην αδιαφορία, τη σιωπή, το συμβιβασμό που χαρακτηρίζει το μέσο άνθρωπο στην εποχή μας….

     Η ανωνυμία του ήρωα προσδίδει καθολικότητα και διαχρονικότητα στους προβληματισμούς και τις αγωνίες του …

Στο διήγημα συνδυάζονται δύο γλωσσικά επίπεδα :

·        η απλή δημοτική γλώσσα ( με άφθονες παύσεις, αποσιωπήσεις και επαναλήψεις , στοιχεία που ταιριάζουν στον εσωτερικό μονόλογο του ήρωα), στην οποία καταγράφονται οι σκέψεις και τα συναισθήματα του ήρωα,

·        αλλά και η καθαρεύουσα που αναπαράγει το δημοσιογραφικό λόγο της εποχής. Με τον τρόπο αυτό ο Σαμαράκης όχι μόνο ειρωνεύεται και υποσκάπτει την ‘’ξύλινη γλώσσα’’ των εφημερίδων της εποχής, αλλά καταγγέλλει και την πολιτισμική αλλοτρίωση και την απομάκρυνση από τη γλωσσική παράδοση του λαού μας.

Χαρακτηριστικά  της γραφής και της θεματογραφίας του Α. Σαμαράκη

Ø     Επιλέγει τα θέματά  του από την καθημερινή ζωή και την επικαιρότητα.

Ø     Ως κατεξοχήν στρατευμένος συγγραφέας, καταγγέλλει τον πόλεμο, τη βία , την κοινωνική αδικία ( το συγγραφικό του έργο παρουσιάζει συνέπεια με την κοινωνική του δράση) . Υπερασπίζεται τα θύματα της αδικίας, της εκμετάλλευσης, του κοινωνικού ρατσισμού. Η αγάπη για τους αδύναμους, τους πάσχοντες και τους νέους που δεν έχουν χάσει ακόμη την αθωότητα και τον ανθρωπισμό τους διαπνέει τη ζωή και το έργο του.

‘’ Ποια είναι η υποχρέωση του συγγραφέα; 

Να είναι παρών! Να είναι η φωνή εκείνων που δεν έχουν φωνή, των καταπιεσμένων, των ταπεινωμένων και καταφρονεμένων, των φυλακισμένων, των φορέων του AIDS που τους κλείνουμε σε γκέτο και δεν τους θέλουμε ενώ δεν μεταδίδεται έτσι απλά το AIDS. 

Των  απεξαρτημένων παιδιών που με αγώνα απεξαρτήθηκαν από τα ναρκωτικά και όμως δεν τους θέλουμε και δεν τους δίνουμε δουλειά και δεν τους βρίσκουμε δουλειά και δεν  τους δεχόμαστε, των ρομά, δηλαδή των τσιγγάνων που ζουν σε γκέτο. Δεν είναι  παραδεκτή η γκετοποίηση της Ελλάδας.’’

Ø     Καταγγέλλει επίσης την καταπίεση και την αλλοτρίωση της ανθρώπινης προσωπικότητας από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα που δημιουργούν μηχανισμούς ελέγχου της σκέψης και της συνείδησης των πολιτών.

Ø     Τονίζει τη μοναξιά, την ιδεολογική σύγχυση, την κοινωνική αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου.

Ø     Όμως ο άνθρωπος του Σαμαράκη δεν οδηγείται στην πλήρη απόγνωση και παραίτηση. Διασώζεται στην πεζογραφία του έστω και μια μικρή χαραμάδα ελπίδας μέσα στην σκληρή και απρόσωπη κοινωνική πραγματικότητα : η πίστη στην ικανότητα του ανθρώπου να διατηρεί την πίστη και την ανθρωπιά του, να αντιστέκεται έστω και ως μονάδα , σε συμβολικό επίπεδο, προχωρώντας συχνά σε  παράδοξες  χειρονομίες με αντιστασιακό περιεχόμενο. ( όπως π.χ. ο ήρωας στο διήγημά του ‘’ Το δέντρο’’, όταν ξερριζώνει το μοναδικό δέντρο της αυλής του και το μοναδικό του σύντροφο, για να διαμαρτυρηθεί για το πυρηνικό ολοκαύτωμα στη Χιροσίμα).

‘’Οι ήρωες του είναι συχνά συνηθισμένοι άνθρωποι, στρατιώτες ή δειλοί υπάλληλοι «εγκλωβισμένοι» στο σύστημα και κάποια στιγμή, με έναν ηρωισμό που δε θα περιμέναμε, κάνουν μια ελεύθερη ενέργεια, λένε «όχι». Αυτή η ελεύθερη ενέργεια, οι συνέπειες της οποίας είναι συχνά ολέθριες για τον ήρωα, αλλάζει τη διάγνωση που μπορεί να κάνει κανείς για το σύγχρονο κόσμο, όπου, παρά τη μηχανοποίηση και την κυριαρχία των ρομπότ, η ανθρώπινη ελευθερία διατηρεί ακόμα τη θέση της.’’

 Tonnet Henri ,'' Ιστορία του ελληνικού μυθιστορήματος''.

Ø     Η ανθρώπινη ποιότητα των ηρώων του- που κανένα πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να καταπνίξει εντελώς- οδηγεί σε δραματικές ανατροπές και εκπλήξεις που χαρακτηρίζουν την πλοκή των έργων του.

‘’Ή θα διαλέξεις τη σιωπή για να μην χάσεις τη βολή σου, την ησυχία σου, ή θ’ αντιδράσεις, θ’ αντισταθείς, θα αγωνιστείς σε όλα αυτά τα αποτρόπαια, τα εφιαλτικά που γίνονται για σένα, υποτίθεται, αλλά χωρίς εσένα. […] Θα διαλέξω την ελευθερία να πω όχι, αρνούμαι θα πω σ’ αυτήν την απάνθρωπη ανθρωπότητα’’. (Αντώνης Σαμαράκης,'' Εν ονόματι'')

‘’Όσο υπάρχουν άνθρωποι ανήσυχοι στον κόσμο μας, όσο υπάρχει ανησυχία στον κόσμο μας υπάρχει ελπίδα…’’
(Αντώνης Σαμαράκης, ''Σήμα Κινδύνου'')

Ø     Στα πεζογραφήματά του χρησιμοποιεί απλή γλώσσα ,  καθημερινό λεξιλόγιο  και προτιμά το μικροπερίοδο λόγο, χωρίς περιττά στολίδια, κάτι που κάνει το έργο του ιδιαίτερα εύληπτο. Το τραγικό στοιχείο συνδυάζεται έντεχνα με το χιούμορ και την ειρωνεία.

Ø     Η γραφή του είναι η φωνή της ευθύνης και της συνείδησης σε έναν θρυμματισμένο κόσμο που αναζητά ένα συλλογικό όραμα…

ΧΡΗΣΙΜΟΙ  ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

ΠΑΤΑ ΕΔΩ

πάτα εδώ

ΚΑΙ ΕΔΩ

ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Οι Σταυροφορίες και οι συνέπειές τους για το  Βυζάντιο

·        Σταυροφορίες : Εκστρατείες που οργανώθηκαν από τους Πάπες της Ρώμης και τους ηγεμόνες της Δυτικής Ευρώπης, με στόχο την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων, που βρίσκονταν στην κατοχή των Αράβων και των  Σελτζούκων Τούρκων.( 11ος- 13ος αι.)

Αίτια των Σταυροφοριών

Α.  ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ

•         Η απελευθέρωση των Αγίων Τόπων

•         Οι φήμες για αγριότητες που διέπρατταν οι Σελτζούκοι Τούρκοι σε βάρος των χριστιανών προσκυνητών στους Αγίους Τόπους

Β. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

•         Η φτώχεια  που επικρατούσε στη Δυτική Ευρώπη και η επιθυμία των Σταυροφόρων να επωφεληθούν από τον πλούτο της Ανατολής.

Γ. ΠΟΛΙΤΙΚΑ

•      Η επιθυμία του Πάπα της Ρώμης να αποκτήσει την πρώτη θέση στο χριστιανικό κόσμο  και να υποτάξει  την Ανατολική Εκκλησία στη Δυτική.

•         Η πρόσκληση του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλεξίου Α΄ Κομνηνού προς τους ηγεμόνες της Δύσης να κάνουν ‘’ ιερό πόλεμο’’ κατά των Σελτζούκων Τούρκων.

• Οι φιλοδοξίες των ηγεμόνων και των φεουδαρχών της Δύσης να αυξήσουν τον πλούτο και την πολιτική τους δύναμη.

• Το όλο και αυξανόμενο χάσμα μεταξύ Ανατολικών και Δυτικών, που πήρε τη μορφή πολεμικής αντιπαράθεσης στη διάρκεια της Δ΄ Σταυροφορίας.

 

Η πορεία των Σταυροφόρων στις κυριότερες 4 πρώτες Σταυροφορίες

Αποτελέσματα της Α΄Σταυροφορίας

•         Απελευθέρωση της Ιερουσαλήμ και των Αγίων Τόπων από τους Σταυροφόρους.

•          Ίδρυση κρατιδίων από τους ηγεμόνες της Α΄ Σταυροφορίας στη Συρία και την Παλαιστίνη.

•         Απελευθέρωση του μεγαλύτερου μέρους της δυτικής Μικράς Ασίας από τους Σελτζούκους Τούρκους και απόδοση των περιοχών αυτών στο Βυζάντιο, χάρη στη διπλωματική ικανότητα του Αλέξιου Α΄ Κομνηνού και στις συμφωνίες με τους αρχηγούς των Σταυροφόρων.

Δ΄  Σταυροφορία

•         Στην τέταρτη σταυροφορία (1202-1206), οι σταυροφόροι συγκεντρώθηκαν στη Βενετία. Το σχέδιό τους προέβλεπε να περάσουν με καράβια στην Αίγυπτο και από εκεί να κατευθυνθούν προς τα Ιεροσόλυμα. Για τη μεταφορά, τα καράβια  και τα πληρώματα θα τα διέθεταν οι Βενετοί, λαμβάνοντας ως πληρωμή τα μισά από τα εδάφη και τα λάφυρα που θα κατακτούσαν οι σταυροφόροι.

•        Πριν όμως προλάβει να αποπλεύσει ο στόλος των σταυροφόρων, εμφανίστηκε στους Βενετούς ο εκθρονισμένος αυτοκράτορας του Βυζαντίου Αλέξιος Άγγελος, ζητώντας τη βοήθειά τους για  να ξαναπάρει το θρόνο. 

•         Ως αντάλλαγμα πρόσφερε πολλά χρήματα και δώρα. Οι Βενετοί αποδέχθηκαν την πρόταση του και έτσι ο στόλος τους αντί να κατευθυνθεί στην Αίγυπτο έπλευσε προς την Κωνσταντινούπολη.

•         Ο Αλέξιος Άγγελος έγινε  αυτοκράτορας, επειδή όμως δεν τήρησε  όσα είχε υποσχεθεί ,οι σταυροφόροι κατέλαβαν  την Πόλη, τη λεηλάτησαν  και την κατέστρεψαν. (1204). 

Οι τραγικές συνέπειες της Δ΄ Σταυροφορίας.

•         ΚΑΤΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ.

•         ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ ΚΡΑΤΙΔΙΩΝ.

•         ΑΡΧΗ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ : ΤΗΣ ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑΣ στην Ανατολή.

•         ΜΕΓΑΛΩΣΕ ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΜΙΣΟΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΧΘΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΩΝ.

•         Ο Γάλλος ιστορικός Βελλεαρδουίνος, που ακολουθούσε τη Σταυροφορία γράφει:

 «Όταν αντικρίσαμε την Κωνσταντινούπολη, δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι υπάρχει άλλη τόσο πλούσια πόλη παρόμοια με αυτή. Τα ψηλά τείχη, οι πλούσιοι πύργοι, τα ανάκτορα και οι μεγάλες εκκλησίες, που ήταν τόσες πολλές ώστε κανείς δεν μπορεί να πιστέψει πως τις είδε όλες. Κανένας από μας δεν ήταν τόσο σκληρός, ώστε να μην αισθανθεί το δέρμα του να ανατριχιάζει. Γιατί ποτέ άλλος λαός, από την απαρχή του κόσμου, δεν ανέλαβε μια τόσο μεγάλη επιχείρηση όσο εκείνη της δικής μας επίθεσης».

•         «…τα λάφυρα ήταν τόσο πολλά που κανείς δεν ήξερε να πει πόσα, χρυσάφι και ασήμι και σκεύη και πολύτιμα πετράδια και μετάξια και γούνινα φορέματα από γκρίζο σκίουρο και από ερμίνα και όλα τα ακριβά πράγματα που βρέθηκαν ποτέ στη γη».  

•«...Eβλεπε κανείς όχι μόνον τις ιερές εικόνες του Χριστού να θραύονται με αξίνες και να ρίπτονται στο χώμα και τα στολίδια τους να αποσπώνται χωρίς φειδώ και προσοχή και να ρίχνονται στη φωτιά, αλλά και τα σεπτά και πανάγια σκεύη να αρπάζονται με θράσος από τους ναούς, να ρίχνονται στη φωτιά και να παρέχονται στα εχθρικά στρατεύματα ως απλός άργυρος και χρυσός».

•Νικήτας Χωνιάτης, ιστορικός της αλώσεως της πόλης

 Η λεηλασία της Κωνσταντινούπολης συνοδεύτηκε και από την αρπαγή πολλών έργων τέχνης, όπως του περίφημου συμπλέγματος των χάλκινων αλόγων που , από τον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης, βρέθηκε να κοσμεί το ναό του Αγ. Μάρκου στη Βενετία.

•Θρήνος για τη χαμένη Πόλη

•  «Ω πόλη, βασίλισσα των πόλεων, ποιος είναι εκείνος που μας παίρνει από σένα, όπως τα παιδιά από την αγαπημένη τους μητέρα; Τι θα γίνουμε; Πού θα πάμε; Ποια παρηγοριά θα βρούμε, γυμνοί καθώς είμαστε, όπως ήρθαμε στον κόσμο, και άστεγοι σαν τα πουλιά;».

 

 Η άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους το 1204 ήταν το αποφασιστικό πλήγμα για την κατάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας, παρά τις κατοπινές προσπάθειες για την ανάσύστασή της . Μεγιστοποίησε το μίσος μεταξύ Ανατολικών και Δυτικών, συνετέλεσε όμως και στην αφύπνιση του θρησκευτικού και εθνικού συναισθήματος ανάμεσα στους ορθόδοξους ελληνικούς πληθυσμούς που ζούσαν στις λατινοκρατούμενες περιοχές.

     Η  προχωρημένη παρακμή του Βυζαντίου, τα πριν και μετά τις Σταυροφορίες...

ΕΙΡΗΝΗ- ΠΟΛΕΜΟΣ

Μπορούμε να φανταστούμε έναν κόσμο χωρίς πολέμους;

Αιτίες πρόκλησης  πολέμου                                  Inter arma silent leges

(μτφρ: ανάμεσα στα όπλα (δηλ. στον πόλεμο) οι νόμοι σιγούν)

• Τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα των ισχυρών (εδαφικές διεκδικήσεις, οικονομικός ή πολιτικός έλεγχος) συχνά οδηγούν σε ένοπλες συγκρούσεις. 

• ·          Η βιομηχανία όπλων είναι μια από τις μεγαλύτερες παγκόσμια και έχει σημαντική επιρροή  στη λήψη των αποφάσεων διεθνώς. Η πρόκληση εντάσεων είναι γι’ αυτήν κερδοφόρα επιχείρηση, αφού συνδέεται με την πώληση όπλων.

• ·           Φιλόδοξοι πολιτικοί ηγέτες επιδίδονται σε επεκτατικούς πολέμους για να αυξήσουν την επιρροή τους και να ικανοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους.   

• ·           Χώρες με οικονομική ισχύ επιλέγουν τον πόλεμο για να επιδείξουν την ισχύ τους στις αδύναμες χώρες και να επιβάλουν την πολιτική τους.

• ·           Ο πόλεμος επιλέγεται από ηγέτες όταν θέλουν να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη από τα μεγάλα προβλήματα που την απασχολούν. Η εφεύρεση ενός εχθρού μεταθέτει το κέντρο βάρους από την εσωτερική πολιτική κατάσταση σε εξωτερικά ζητήματα.

• ·         Οι ρατσιστικές προκαταλήψεις, ο θρησκευτικός και ιδεολογικός φανατισμός προετοιμάζουν το κλίμα για την έκρηξη του πολέμου.

•   Κάθε βίαιη και ανταγωνιστική καθημερινή μας συμπεριφορά, που δε χαρακτηρίζεται από σεβασμό προς τους συνανθρώπους μας, αποσταθεροποιεί την ειρήνη και προάγει τον πόλεμο.

 

Συνέπειες του πολέμου

·        Απώλεια ανθρώπινων ζωών, αναπηρίες, σοβαρά προβλήματα υγείας, όχι μόνο κατά τη διάρκεια των συρράξεων αλλά ακόμη και στις επόμενες γενιές.

·          Καταστροφή της οικονομίας των χωρών που εμπλέκονται στον πόλεμο, λόγω των υλικών καταστροφών και της σπατάλης μεγάλων ποσών σε πολεμικές ανάγκες. Το εμπόριο, η γεωργία, η βιομηχανία δεν αναπτύσσονται, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου, τη φτώχεια και την ανεργία.

·          Καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος από τη χρήση χημικών ή πυρηνικών όπλων. Η καταστροφή που συντελείται δε γνωρίζει σύνορα και οι επιπτώσεις της μπορεί να διαρκέσουν πολλές δεκαετίες (πχ. τερατογενέσεις).  

·        Παραμέληση της παιδείας, καταστροφή μνημείων πολιτισμού  και έργων τέχνης.

·        Μεγάλοι πληθυσμοί αναγκάζονται να εγκαταλείψουν  την πατρίδα τους γιατί κινδυνεύουν και να ζήσουν ως πρόσφυγες σε ξένη χώρα με αβέβαιο μέλλον.

·           Ανασφάλεια , σύγχυση  και φόβος κλονίζουν την ψυχική ισορροπία των ανθρώπων που βιώνουν έναν πόλεμο και δημιουργούν ψυχικά τραύματα που τους ακολουθούν και στην περίοδο της ειρήνης.  

·          Ο πόλεμος εξαχρειώνει ηθικά τον άνθρωπο, τον υποβιβάζει στην κατάσταση του θηρίου. Προκειμένου να επιβιώσει, και σε καθεστώς ανομίας και βίας, καταφεύγει σε  πράξεις  απάνθρωπες, που ποτέ δε θα σκεφτόταν να πράξει σε περίοδο ειρήνης.
πάτα εδώ/ οι ψυχολογικές συνέπειες του πολέμου 

·         Ενισχύονται έτσι επικίνδυνα κοινωνικά φαινόμενα, όπως η εγκληματικότητα και η παρεμπόδιση της ομαλής λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος. 

Η αξία της ειρήνης

·        Η ειρήνη ενισχύει το αίσθημα ασφάλειας του πολίτη, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη  γαλήνη και την ψυχική ηρεμία του. 

·         Εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις για μόρφωση και πνευματική ανάπτυξη. Σε περίοδο ειρήνης καλλιεργούνται και αναπτύσσονται οι τέχνες , οι επιστήμες , τα γράμματα. 

·        Η ειρήνη  συμβάλλει στη οικονομική πρόοδο, αφού διευκολύνει τις  συναλλαγές, το εμπόριο, την παραγωγική δραστηριότητα.  

·         Καλλιεργούνται κοινωνικές αρετές, όπως η αλληλεγγύη και ο αλληλοσεβασμός.

·           Ξεπερνιούνται οι εθνικές διαφορές κα οι ρατσιστικές προκαταλήψεις, με συνέπεια την αρμονική συνύπαρξη των λαών, ενώ

·        τα προβλήματα επιλύονται με διεθνή συνεργασία και διάλογο. 

·        Διασφαλίζονται οι δημοκρατικοί θεσμοί και προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.

πάτα εδώ

Τρόποι διασφάλισης της  ειρήνης και τις αποτροπής του πολέμου

·        Η ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των πολιτών και η άσκηση πίεσης προς  τις κυβερνήσεις για την παύση των συρράξεων, τον περιορισμό των εξοπλισμών και το μελλοντικό αφοπλισμό. 

·        Η παροχή ανθρωπιστικής παιδείας στους νέους μέσω της εκπαίδευσης.

·         Με την αντικειμενική προσέγγιση της Ιστορίας, ο μαθητής θα μπορέσει να κατανοήσει τις ολέθριες συνέπειες του πολέμου και θα αντιληφθεί την αλληλένδετη σχέση ειρήνης και προόδου.

·             Η ενεργοποίηση των μέσων ενημέρωσης που μπορούν να καταδείξουν τη φρίκη του πολέμου, ευαισθητοποιώντας το κοινό για τον αγώνα υπέρ της ειρήνης.

·          Οι πνευματικοί ηγέτες έχουν χρέος να παραδειγματίζουν με τη στάση τους και να συμμετέχουν σε κάθε καταδίκη του πολέμου θεωρητική ή έμπρακτη.     

·          Η προώθηση του διαλόγου ως μοναδικού μέσου επίλυσης διαφορών μεταξύ κρατών.  

·         Επικράτηση των διεθνών κανόνων δικαίου, σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ενεργοποίηση του Ο.Η.Ε.  και των άλλων ανθρωπιστικών οργανώσεων για την παύση των πολεμικών συρράξεων και την αποτροπή νέων  συγκρούσεων.

‘’  … Τι προκαλεί τον πόλεμο,τον θρησκευτικό, τον πολιτικό ή τον οικονομικό; Προφανώς η πίστη είτε στον εθνικισμό, είτε σε μια ιδεολογία ή σε ένα ιδιαίτερο δόγμα. Αν δεν είχαμε τυφλή πίστη αλλά μόνο καλή θέληση, αγάπη και ενδιαφέρον ο ένας για τον άλλον, τότε δεν θα υπήρχαν πόλεμοι .Αλλά τρεφόμαστε με πίστεις, με πεποιθήσεις , με ιδέες, με δόγματα, και επομένως δημιουργούμε δυσαρέσκεια…’’.

‘’  Προφανώς, εκείνο που  δημιουργεί τον πόλεμο είναι η επιθυμία για απόκτηση δύναμης, θέσης, γοήτρου, χρημάτων. Επίσης η αρρώστια που λέγεται εθνικισμός, η λατρεία μιας σημαίας, καθώς και η αρρώστια της οργανωμένης θρησκείας, η λατρεία ενός δόγματος. Αν σεις σαν άτομο υποστηρίζετε με τυφλό φανατισμό μια από τις οργανωμένες θρησκείες, αν είστε άπληστος για δύναμη, αν είστε φθονερός, οπωσδήποτε θα δημιουργήσετε μια κοινωνία που θα καταλήξει στην καταστροφή…’’

‘’Ο κόσμος είναι αρκετά γεμάτος με πληγές και δυστυχίες, και χωρίς τον πόλεμο να τις πολλαπλασιάζει.’’

J.R.R. Tolkien, 1892-1973, Άγγλος συγγραφέας

‘’Η τραγωδία του πολέμου είναι ότι χρησιμοποιεί ό,τι καλύτερο στον άνθρωπο για να βγάλει ό,τι χειρότερο από τον άνθρωπο.’’

Harry Emerson Fosdick, 1878-1969, Αμερικανός ιεροκήρυκας

‘’Επιδιώκουμε την ειρήνη επειδή παρέχει το κλίμα στο οποίο ευδοκιμεί η ελευθερία.’’

Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, 1890-1969, Αμερικανός στρατηγός & πρόεδρος