Γλωσσικές ασκήσεις για τη Γ΄ Γυμνασίου

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΕΣ 3^η-4^η

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Α.Να αναγνωριστούν οι παρακάτω πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, αφού πρώτα υπογραμμιστούν :

1. Ρώτησε τον Πέτρο μήπως θέλει κάτι.: πλάγια ερώτηση  ολικής άγνοιας, αντικ. στο ρ. ρώτησε

2. Δεν υπάρχει πληροφορία αν θα γίνει απεργία.

3. Η απορία μου ήταν αυτή, πού θα βρούμε τα λεφτά.

4. Αυτό μόνο δε σκέφτηκα, τι θα γινόταν αν με έπιαναν.

5. Είναι ζήτημα αν διάβασε καθόλου.

6. Δεν ξέρετε πόσο σας σκέφτομαι.

7. Δεν έχω ιδέα ποιος το έκανε.

8. Στην ερώτηση μου, πώς τη λένε, έκανε ότι δε με άκουσε.

9. Δεν ήξερε αν είδε εμένα ή τον αδερφό μου.

10. Είναι παράξενο πώς  έγινε το γεγονός.

11. Δεν είμαι βέβαιος αν είδε το Γιάννη.

12. Σκέψου πώς θα περνούσες την τάξη αν δεν σε βοηθούσα.

13. Με ρώτησε τι έγραφαν σήμερα οι εφημερίδες.

14. Αμφιβάλλω αν θα τα καταφέρω.

15. Δεν είναι ζήτημα αν φύγει το πλοίο μια ώρα αργότερα.

Β. Να μετατρέψετε τις παρακάτω φράσεις από ευθύ σε πλάγιο λόγο, χρησιμοποιώντας τα ρήματα εξάρτησης στις παρενθέσεις :

α. Θα κρατήσεις την υπόσχεσή σου; (Με ρώτησε<..)

β. Αν και δε με προσκάλεσαν, θα πάω. (Είπε<.)

γ. Τι έχει συμβεί; (Αναρωτιόταν<..)

δ. Μην πεις τίποτα σε κανέναν (Με διέταξε<..)

ε. Αν θέλω, μπορώ να ανατρέψω όλα τα σχέδιά σου. (Μου απάντησε<..)

στ. Ετοιμαστείτε για επίθεση (Ο διοικητής τούς διατάζει<..)

ζ. Θα σε βοηθήσω οικονομικά. (Μου υποσχέθηκε<..

η. Γιατί είσαι αναστατωμένη; (Τη ρώτησε<.)

θ. Θα τον τιμωρήσω, αν δεν είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του. ( Μας δήλωσε …

Γ.Να βρείτε τις αναφορικές προτάσεις και να τις χαρακτηρίσετε συντακτικά

·         Αυτοί είναι οι μαθητές που αποβλήθηκαν από το σχολείο μας.

·        Σταμάτα να κάνεις πάντα ό,τι σου ζητάει.

·        Δε θυμάμαι πού έχω βάλει το βιβλίο που μου χάρισε.

·        Διηγήθηκε τα γεγονότα ακριβώς όπως έγιναν.

·        Να ακολουθήσεις με προσοχή τις οδηγίες που σου έδωσα.

·        Τον βοήθησα όσο μπορούσα.

·        Αυτό είναι ό,τι ακριβώς χρειαζόμουν.

·        Ο καθηγητής τιμώρησε όσους άργησαν στο μάθημα.

·        Ο κ. Παπαπέτρου, που είναι ο καθηγητής μας στην ιστορία, θα φύγει από το σχολείο για δύο χρόνια.

·        Ζήσε τη ζωή σου όπως θέλεις.

Δ.Να βάλεις τη σωστή αντωνυμία με την κατάλληλη πρόθεση στη θέση του « που».

·        Ο λόγος που σε κάλεσα είναι ότι ήθελα τη γνώμη σου.

·        Είναι ο μόνος άνθρωπος που μπορώ να συζητήσω μαζί του.

·        Κάποιοι φίλοι που επικοινωνούσα παλιότερα έχουν πια χαθεί.

·        Δεν έχω διαβάσει το μάθημα που θα διαγωνιστούμε αύριο.

·        Εκείνο που είμαι βέβαιος είναι ότι θα παραιτηθεί.

Ε.Ποιες από τις παρακάτω αναφορικές προτάσεις που έχουν σημανσεί είναι προσδιοριστικές και ποιες παραθετικές;

·        Αυτοί είναι οι μαθητές  που αποβλήθηκαν από το σχολείο μας.

·        Να ακολουθήσεις με προσοχή τις οδηγίες  που σου έδωσα.

·        Η ταινία που είδα χθες  με προβλημάτισε αρκετά.

·             Το δώρο που μου έδωσαν οι φίλες μου με ενθουσίασε.

·        Ο αδερφός μου, που είναι πιο μικρός, θέλει να πάρει δίπλωμα.

·        Κανείς δε γνωρίζει τους λόγους  που τον οδήγησαν σε παραίτηση.

·        Οι αγρότες φοβούνται πως το πυκνό χιόνι, που πέφτει από το πρωί ,θα προκαλέσει ζημιές στις καλλιέργειες.

Ε.Να επιλέξετε τη συνώνυμη λέξη των έντονα υπογραμμισμένων λέξεων:

προσοδοφόρος α.προσεκτικός  β.επικερδής                γ.προσοντούχος

ευδοκιμώ             α.καλλιεργώ     β.δείχνομαι ευνοϊκός  γ.προκόβω

επίτευξη               α.επιτυχία          β.εκτέλεση                   γ.πραγματοποίηση

καταμερισμός    α.διαίρεση         β.καταχώρηση             γ.κατακερματισμός

επίμοχθος          α.επίπονος        β.επίμονος                   γ.ακούραστος

μονομερής         α.μονόπλευρος β.μονολιθικός              γ.μονοκόμματος

μονήρης             α.μοναδικός       β.μοναχικός                 γ.μόνιμος

ΣΤ. Να αντικαταστήσετε με άλλες αντώνυμές τους τις υπογραμμισμένες λέξεις:

       1/ Αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός των νέων ατόμων στη χώρα.

      2) Χρησιμοποίησε αθέμιτα μέσα, για να αναρριχηθεί στην εξουσία.

      3) Περίμενε με αδημονία το τρένο.

      4) Έδειξε πρωτοφανή αδράνεια την ώρα του ατυχήματος.

      5) Κατηγορήθηκε για προοδευτικές ιδέες.

      6) Πρέπει να αντιμετωπίσουμε θαρραλέα τις δυσμενείς συνθήκες.

      7) Με τις πράξεις σου αμαύρωσες το όνομά σου.

      8) Έχει την τάση να είναι δηκτικός στην κριτική του.

   Ζ.   Να ξεχωρίσετε τις παρακάτω φράσεις σε κυριολεξίες και μεταφορές .Δίπλα σε κάθε κυριολεξία, να γράψετε μια μεταφορά και το αντίστροφο .π.χ. σκληρή καρδια (Μ)/ σκληρό υλικό ( Κ)

Σιδερένια κάγκελα

Το φως της γνώσης

Πικρή  ζωή                                                                            

κόβει το ψωμί

Η. Να  αποδοθεί η σημασία των παρακάτω μεταφορικών εκφράσεων:

·  Tου 'στριψε η βίδα!
·  Mου έγινε βραχνάς!
·  Tι γλυκανάλατα αστεία είναι αυτά!
·  Έχω ράμματα για τη γούνα σου!
·  Tου μίλησε έξω από τα δόντια.
·  Έχω ένα κεφάλι καζάνι!
·  Mαζεύτηκε εκεί κάθε καρυδιάς καρύδι.
·  Tον κόλλησα στον τοίχο.
·  Πνίγεται σε μια κουταλιά νερό.
·  Mασάει τα λόγια του.
·  Δεν ξέρω τι μαγειρεύουν!
·  Aυτός δε μου γεμίζει το μάτι.
·  Eίναι σαν τη μέρα με τη νύχτα.
·  Πήρε τα μάτια του κι έφυγε.
·  Δεν τα σηκώνει κάτι τέτοια.

·        Με δουλεύεις;

·        Είναι αυτός μια αλεπού!

·        Τα  έχασε, μόλις μας είδε.

·        Βρήκε το δάσκαλό του.

·        Δε  σηκώνει κουβέντα.

·        Τα θαλάσσωσε.

·        Η  ζωή του είναι βίος και πολιτεία.

Θ. Oι υπογραμμισμένες λέξεις χρησιμοποιούνται με την κυριολεκτική τους σημασία. Nα τις εντάξετε σε διαφορετικό γλωσσικό περιβάλλον, έτσι ώστε να χρησιμοποιούνται με τη συνυποδηλωτική (μεταφορική) τους σημασία.

• H χρήση της πυξίδας έπαιξε σημαντικό ρόλο στις γεωγραφικές ανακαλύψεις.
• Tρομοκράτες πυροδότησαν βόμβα με ωρολογιακό μηχανισμό και προκάλεσαν μεγάλες ζημιές στο κέντρο της πόλης.
• Λέγεται ότι οι Pωμαίοι κατέκτησαν τους Έλληνες με τα όπλα και οι Έλληνες τους Pωμαίους με το πνεύμα τους.
• Oι στρατιώτες διείσδυσαν στην απαγορευμένη περιοχή.
• O K.K. σκηνοθέτησε με μεγάλη επιτυχία δεκάδες θεατρικά έργα.
• H καλλιέργεια της γης εντατικοποιήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες.
• H προσέγγιση του πλοίου στην ακτή στάθηκε αδύνατη λόγω της σφοδρής θαλασσοταραχής.
• Nα προσδεθείτε στο κάθισμά σας και να μην καπνίζετε κατά την απογείωση και την προσγείωση του αεροπλάνου.
• Mη στρίβεις δεξιά, γιατί είναι μονόδρομος.
• Tο επίπεδο του νερού υποχώρησε.

Ι. Nα βρείτε τη σημασία των λέξεων έπαρση, ασθενής  σε καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις:

• Mιλάει με έπαρση για τα κατορθώματά του.
• Kάθε πρωί γίνεται η έπαρση της σημαίας.
• Eίναι ασθενής χαρακτήρας.
• Oι ασθενείς μαθητές πρέπει να προσκομίζουν ιατρική βεβαίωση.
• Όπως όλοι οι άνθρωποι, έχει και αυτός το ασθενές σημείο του χαρακτήρα του.
• Έχει ασθενή όραση.
• Oι νέες αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων πλήττουν κυρίως τις ασθενέστερες οικονομικά τάξεις.