‘’ Από το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ’’ (Νεοελληνική
Λογοτεχνία Β΄ Γυμνασίου) , βιβλίο μαθητή, σελ.48 
Πώς είναι να λαχταράς να ανακαλύψεις τη ζωή και να
βιώνεις τον υποχρεωτικό εγκλεισμό σε ένα καταφύγιο;
Η τραγική ιστορία της Άννα Φρανκ που υποχρεώθηκε να ζήσει
έγκλειστη, σε μια αποθήκη της επιχείρησης του πατέρα της στην Ολλανδία, μαζί με
την οικογένειά της και τα μέλη μιας άλλης φιλικής οικογένειας, για να γλυτώσουν
από τη ναζιστική θηριωδία, αποτυπώνεται στις σελίδες του ημερολογίου της.
Η Άννα είναι ήταν
κορίτσι όλο ζωντάνια και περιέργεια για τη ζωή, με τις ευαισθησίες και
τις ανασφάλειες της εφηβείας… Ο υποχρεωτικός εγκλεισμός, η ανασφάλεια και η
στέρηση της ελευθερίας μεγαλώνουν τα συναισθηματικά προβλήματα της Άννας και
τις συγκρούσεις με τα πρόσωπα του στενού της περιβάλλοντος… Σε αυτές τις
συνθήκες εγκλεισμού οι καταγραφές στο
προσωπικό της ημερολόγιο, το οποίο η Άννα εμπιστεύεται σε μια εικονική φίλη,
την Κίττυ, λειτουργούν ως εξομολόγηση, κάθαρση και στήριξη τις δύσκολες ώρες
της απομόνωσής της.
Θεματικά κέντρα
-
Η
σχέση της Άννας με τη μητέρα και τον πατέρα της
-
Η
ανταγωνιστική σχέση με την αδελφή της
-
Τα
χαρακτηριστικά της εφηβικής ηλικίας
-
Η
λειτουργία του ημερολογίου ως εσωτερικός μονόλογος και ως μέσο ψυχολογικής
στήριξης για την Άννα
-
Γνωρίσματα
του ημερολογίου ως κειμενικού είδους
Η σχέση της Άννας με τους γονείς της ( Αναζήτησε τα σχετικά αποσπάσματα στο κείμενο του
βιβλίου).
·
Η
Άννα τρέφει μεγάλη αγάπη και θαυμασμό για τον πατέρα της, με τον οποίο ταυτίζεται απόλυτα. Είναι το
είδωλο και το αξεπέραστο πρότυπο του γονιού και θα επιθυμούσε πάνω από όλα την
αποδοχή του. Διεκδικώντας την προσοχή και τη στοργή του πατέρα της, συχνά νιώθει
ότι είναι υποχρεωμένη να ανταγωνιστεί την αδελφή της Μαργκότ και τη μητέρα της,
που κινούνται στο μικρόκοσμο του πατέρα της.
Δεν είναι λίγες οι φορές
που αισθάνεται εγκατάλειψη και πικρία, όταν κρίνει ότι ο πατέρας της δεν
δικαιολογεί τις πράξεις της και δεν την στηρίζει στις συχνές συγκρούσεις που
έχει με τη μητέρα της. Θα ήθελε πάνω από όλα να αισθάνεται δικαιωμένη στα
μάτια του πατέρα της και να της συμπεριφέρονται οι γονείς της σαν ένα
πλάσμα ώριμο και υπεύθυνο, αναγνωρίζοντας τα δικαιώματά της. Θεωρεί ότι η στάση
της οικογένειάς της απέναντί της είναι συχνά
αντιφατική: άλλοτε της φέρονται σαν ένα μικρό παιδί και άλλοτε
απαιτούν να συμπεριφέρεται σαν ενήλικη που αναλαμβάνει ευθύνες.
·
Αντίθετα,
με τη μητέρα της η σχέση της Άννας είναι διαταραγμένη. Δε διστάζει να
εξομολογηθεί ανοιχτά ότι η μητέρα της
απέχει πολύ από το μητρικό πρότυπο που θα ήθελε να είχε στη ζωή της. Τη
χαρακτηρίζει συχνά καταπιεστική και άδικη, αφού κάνει διακρίσεις ανάμεσα στα
παιδιά της (υποστηρίζει πάντα την αδερφή της Άννας ελεγκτική και τιμωρητική,
σαρκαστική και ελάχιστα υποστηρικτική.
·
Η
διαταραγμένη σχέση με τη μητέρα της κάνει την Άννα να διεκδικεί πιο απελπισμένα
την αγάπη και την αποδοχή του πατέρα της, τον οποίο θεωρεί ως το μοναδικό ‘’
δικό της άνθρωπο’’ σε έναν εχθρικό κόσμο.
·
Δεν
είναι λίγες οι φορές που η Άννα αισθάνεται ενοχές για τα αισθήματα που
τρέφει για τους γονείς της και δεν τολμάει να τα εκφράσει ανοιχτά. Είναι
υποχρεωμένη να πνίγει στη σιωπή τις προσωπικές της ανησυχίες και να τηρεί
καθημερινά πολύ αυστηρούς κανόνες αυτοπεριορισμού, για να μπορέσουν να
επιβιώσουν τόσοι άνθρωποι σε ένα μικρό καταφύγιο, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί.
·
Η
κατάσταση αυτή την κάνει πιο νευρική και μελαγχολική, ενώ συχνά αισθάνεται πως
δεν έχει κανέναν να μοιραστεί τις σκέψεις και τα συναισθήματά της. Γι’ αυτό επινόησε τη φανταστική της φίλη, την
Κίττυ, στην οποία απευθύνει και το ημερολόγιό της.
·
Η
συμπεριφορά των άλλων ( κυρίως της μητέρας της) την κάνει να χάνει συχνά την
αυτοεκτίμησή της και την εμπιστοσύνη στον εαυτό της. Νιώθει μειονεκτικά,
ακόμη κι όταν συγκρίνεται με την αδερφή της, που τη θεωρεί πιο όμορφη κι έξυπνη
από την ίδια, ικανή να κερδίζει τις εντυπώσεις και τη συμπάθεια των άλλων. Είναι φορές που χάνει το κουράγιο της και δε
βάζει τον παραμικρό στόχο, ούτε κατορθώνει να αποτελειώσει το παραμικρό από
αυτά που είχε αρχίσει…
Στη συνέχεια όμως ξαναβρίσκει τον
εαυτό της και την εσωτερική της δύναμη, οπλίζεται με θάρρος και υπόσχεται στον
εαυτό της να παλέψει για να γίνει ‘’καλύτερος άνθρωπος’’ και να υλοποιήσει τα
ιδανικά της. Η Άννα αναρωτιέται ποια αληθινά είναι, στην προσπάθειά της
να διαμορφώσει την προσωπική της ταυτότητα.
Οι αντιδράσεις της Άννας θυμίζουν χαρακτηριστικά γνωρίσματα της
συμπεριφοράς των εφήβων, όπως:
- ·
τάσεις
εσωστρέφειας και απομόνωσης
- ·
αίσθημα
ότι συχνά οι άλλοι δεν τους καταλαβαίνουν και αδυνατούν να επικοινωνήσουν μαζί
τους
- ·
συγκρουσιακές
σχέσεις με τους γονείς και γενικότερα τα πρόσωπα του περιβάλλοντός τους
- ·
επιθυμία
να αναζητήσουν είδωλα και να ταυτιστούν μαζί τους,
- ·
παράλληλα
με την τάση απομυθοποίησης των γονιών τους
- ·
ανάγκη
να εξιδανικεύουν την πραγματικότητα και να βάζουν υψηλούς στόχους
- ·
αίσθημα
μειονεξίας και αδυναμίας, όταν κυνηγούν την πραγματοποίηση των ονείρων τους,
κάτι που τους κάνει συχνά να απογοητεύονται και να εγκαταλείπουν την προσπάθεια
- ·
συναισθηματική
αστάθεια (με συχνά έντονα συναισθήματα θυμού, διάψευσης, φόβου και
ανασφάλειας)…
Ο ρόλος του ημερολογίου
·
Αποτελεί
μια συνομιλία του εφήβου με τον εαυτό του.
·
Παίζει
το ρόλο του σιωπηλού συνομιλητή που ενθαρρύνει και στηρίζει την Άννα στη
μοναξιά της.
Αφηγηματικά χαρακτηριστικά του ημερολογίου
·
Πρόκειται
για καταγραφή γεγονότων και προσωπικών βιωμάτων τη στιγμή που γίνονται, χωρίς
την απόσταση και την κριτική ματιά που εξασφαλίζει ο χρόνος και η απόσταση.
Έτσι η συγγραφέας τα καταγράφει με την αυθεντικότητα και την ένταση του
πάθους της στιγμής.
·
Ο
αφηγητής του ημερολογίου ανήκει στον ομοδιηγητικό αφηγηματικό τύπο και
κυριαρχεί η πρωτοπρόσωπη αφήγηση, εφόσον έχουμε αυτοβιογραφικό κείμενο και
ο αφηγητής, ο συγγραφέας και ο ήρωας συμπίπτουν.
·
Η
εστίαση είναι εσωτερική κατά κύριο λόγο, αφού η Άννα καταγράφει προσωπικές
σκέψεις και συναισθήματα. Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι λειτουργεί και η εξωτερική
εστίαση, όταν η συγγραφέας καταγράφει γεγονότα του πολέμου και σχολιάζει τη
συμπεριφορά των ανθρώπων του περιβάλλοντός της, πάντα όμως από τη δική της
οπτική γωνία.
·
Δεν
υπάρχει αυστηρή νοηματική συνοχή στην αφήγηση, αλλά επικρατεί η τυχαία,
συνειρμική σύνδεση των νοημάτων, με τη σειρά που τα σκέφτεται και τα
ανακαλεί στη μνήμη του ο αφηγητής.
Εκτός από μια αυθεντική
προσωπική μαρτυρία, το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ είναι και ένα σπουδαίο
ιστορικό ντοκουμέντο για τα γεγονότα της εποχής του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου…
Προτεινόμενη άσκηση δημιουργικής γραφής
Ας υποδυθούμε το ρόλο της Άννας. Ας
φανταστούμε τα προβλήματα που δημιουργεί σε μια έφηβη ο υποχρεωτικός εγκλεισμός
σε συνθήκες μεγάλης ανασφάλειας και ας προσθέσουμε μια σχετική δική μας σελίδα
στο ημερολόγιο της ηρωίδας…
Σχετικό κείμενο: Το συγκεκριμένο απόσπασμα μπορεί να συσχετιστεί με το απόσπασμα από το αυτοβιογραφικό έργο της Πηνελόπης Δέλτα '' Πρώτες ενθυμήσεις'', από τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄γυμνασίου, στο οποίο γίνεται λόγος για την καθοριστική σχέση της κόρης με τον πατέρα αλλά και για την αυταρχική και τιμωρητική συμπεριφορά των γονέων προς τα παιδιά τους, και κυρίως της μητέρας.
ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
